“W imieniu Polski Walczącej” #3. „Akcja pod Arsenałem — 26 marca 1943”. Recenzja

Trzeci album z serii “W imieniu Polski Walczącej” przypomina o tragicznej w skutkach, pamiętnej akcji odbicia Rudego z rąk Gestapo. Opisane tu wydarzenia posłużyły Aleksandrowi Kamińskiemu do napisania książki “Kamienie na szaniec”. To ściskające za serce świadectwo tamtych dni.

“W imieniu Polski Walczącej” #3. „Akcja pod Arsenałem — 26 marca 1943”. Recenzja

„Akcja pod Arsenałem — 26 marca 1943” to trzeci tom cyklu i zarazem jedna z najbardziej rozpoznawalnych historii polskiego podziemia w okupowanej Warszawie. W marcu 1943 r. Gestapo uderzyło w środowisko harcerskie: aresztowano m.in. Jana Bytnara „Rudego”, dowódcę drużyny szturmowej Szarych Szeregów. Wiadomo było, że jest brutalnie przesłuchiwany. Konspiracja rozpoczęła rozpoznanie tras przewozu więźniów między Pawiakiem a aleją Szucha i przygotowała plan uderzenia przy Arsenale Królewskim, w rejonie ulic Długiej i Bielańskiej. Celem było odbicie Bytnara i innych zatrzymanych oraz czytelny sygnał, że podziemie potrafi działać szybko i skutecznie w samym centrum miasta.

Operację przeprowadzono 26 marca 1943 r. według harmonogramu dostosowanego do przejazdu policyjnej ciężarówki. W akcji wzięli udział m.in. Tadeusz Zawadzki „Zośka” i Aleksy Dawidowski „Alek”. W wyniku krótkiej, gwałtownej wymiany ognia rozbito eskortę i uwolniono więźniów. To był militarny sukces, który do dziś pozostaje symbolem sprawności Szarych Szeregów i odwagi bardzo młodych ludzi w starciu z aparatem terroru. Warto jednak pamiętać o cenie. Jan Bytnar, skatowany w śledztwie, nie odzyskał sił po odbiciu i zmarł po kilku dniach. Tego samego dnia zmarł także postrzelony podczas akcji „Alek”. Hitlerowcy rozstrzelali w akcie zemsty 140 więźniów Pawiaka. Ten dramat zamyka epizod gorzką klamrą: odbicie było udane, ale rzeczywistość okupacyjna nie dawała szczęśliwych zakończeń.

W tle „Akcji pod Arsenałem” stoją „Kamienie na szaniec” Aleksandra Kamińskiego. Książka, która jest jedną z lektur szkolnych zbudowana na bezpośrednim świadectwie tamtych dni. Za podstawę scenariusza posłużyły wspomnienia spisane przez Tadeusza Zawadzkiego “Zośkę”, który przygotowywał akcję, a po jej tragicznym finale nie mógł sobie poradzić ze śmiercią kolegów. To na jego opisie działań Grup Szturmowych i przebiegu akcji Kamiński oparł duże partie książki. Dzięki temu pamięć o Rudym, Alku i Zośce przeszła do kultury popularnej, a sama „Akcja pod Arsenałem” stała się dla kolejnych pokoleń punktem odniesienia przy rozmowie o postawach, lojalności i odpowiedzialności. Zośka dołączył do przyjaciół kilka miesięcy później - w sierpniu 1943 zginął w kolejnej akcji AK.

Scenariusz komiksu napisanego przez Sławomira Zajączkowskiego porządkuje fakty, prowadząc czytelnika w przystępny sposób przez najważniejsze elementy operacji. Rysunki Krzysztofa Wyrzykowskiego są realistyczne i podporządkowane opowieści — czytelne ulice, klarowna topografia zdarzeń, minimum ozdobników. Tyle w zupełności wystarczy w materiale edukacyjnym, który ma przede wszystkim pokazać sens decyzji i następstwa działań. 

„Akcja pod Arsenałem” to przyzwoicie napisana i realistycznie zilustrowana lekcja historii. Nie epatuje patosem, przypomina o odwadze, ale równie mocno o jej cenie. Mocno polecam ten tom. Opowieść wciąż robi piorunujące wrażenie. W ramach cyklu o serii „W imieniu Polski Walczącej” wrócę w kolejnych wpisach do następnych tomów, żeby uporządkować kontekst i zebrać w jednym miejscu najważniejsze epizody oporu. 

[Współpraca recenzencka] Egzemplarz komiksu otrzymałem bezpłatnie od Instytutu Pamięci Narodowej. Wydawca nie wywierał wpływu na moją opinię i nie czytał tekstu przed publikacją.

„W imieniu Polski Walczącej” #1. „Zamach na Kutscherę”. Recenzja komiksu
Na blogu biorę na warsztat serię „W imieniu Polski Walczącej”. Zaczynamy od numeru pierwszego, czyli komiksu „Zamach na Kutscherę”. Przyzwoicie napisany i realistycznie narysowany album, wydaje się w sam raz dla młodzieży, która chce w przystępny sposób poszerzyć wiedzę o historii AK.
„Kampinos ’44” – recenzja. W imieniu Polski Walczącej, cz. 2
W czasie Powstania Warszawskiego w lasach pod miastem “Doliniacy” prowadzili działania przeciwko wojskom nieprzyjaciela. O tych wydarzeniach opowiada drugi z zeszytów “W imieniu Polski Walczącej” - „Kampinos ’44”.