Stanisław Lem w kadrach komiksu
12 września przypadają urodziny Stanisława Lema – pisarza, którego nazwisko zna cały świat. Jego książki przetłumaczono na dziesiątki języków, na ich podstawie powstawały filmy i spektakle teatralne. Nie każdy jednak wie, że Lem znalazł swoje miejsce także w komiksie.
Sam czytałem sporo Lema - dostałem nawet kiedyś od współpracowników piękną antologię na urodziny (jeszcze raz dzięki, jeśli to czytacie!). Zawsze miałem wrażenie, że to literatura trudna do przeniesienia na ekran czy do rysunku. Mam jedną komiksową antologię, ale myślałem że to rodzynek. Kiedy zacząłem grzebać w sieci, okazało się, że prób przeniesienia jego opowiadań na kadry komiksu było więcej. Traktuję ten tekst jako własny „research”, który przy okazji urodzin Lema spisałem, żeby samemu nadrobić zaległości.
Jak się okazuje, już w latach 70. podejmowano pierwsze próby przenoszenia jego prozy w kadry. Do historii przeszedł przede wszystkim „Powrót z gwiazd” w wersji Krystyny Wójcik, publikowany w odcinkach na łamach „Wiadomości Wrocławskich”. Był to prawdopodobnie jeden z najwcześniejszych przykładów systematycznej adaptacji dzieła Lema w komiksie prasowym.
W kolejnych dekadach pojawiały się następne podejścia. W XXI wieku ukazała się powieść graficzna „Robot” autorstwa Andrzeja Klimowskiego i Danusi Schejbal (Timof). Kilka lat później na polskim rynku pojawił się album „Niezwyciężony” w opracowaniu Rafała Mikołajczyka (Booka). W 2021 roku, w setną rocznicę urodzin pisarza, polski czytelnik mógł sięgnąć po album „Podróż siódma” Jona J. Mutha – wcześniej wydany w Stanach Zjednoczonych, a u nas po raz pierwszy udostępniony przez Wydawnictwo Literackie.
Rok 2021, oficjalnie ogłoszony w Polsce Rokiem Lema, przyniósł kolejne publikacje. Wtedy ukazały się antologie, które choć nie zawsze adaptowały konkretne opowiadania, to czerpały z życia, twórczości i filozofii pisarza. Wśród nich warto wymienić przede wszystkim „Stanisław Lem 2021 – Antologia komiksów” oraz „Lem: antologia komiksów o Stanisławie Lemie”.
Zebrałem więc wszystko, co udało mi się znaleźć. Oto lista:
- Powrót z gwiazd (Krystyna Wójcik, lata 70., komiks prasowy),
- Robot (Andrzej Klimowski, Danusia Schejbal, 2011),
- Niezwyciężony (Rafał Mikołajczyk, 2019),
- Podróż siódma (Jon J. Muth, wydanie polskie 2021),
- Pułapka Gargancjana (projekt limitowany, ok. 2021),
- Trzej Elektrycerze (Wojtek „Cihy” Cichoń, 2021),
- antologie: Stanisław Lem 2021 – Antologia komiksów oraz Lem: antologia komiksów o Stanisławie Lemie.
Nie dam głowy, że nie istniały jakieś inne krótkie adaptacje w prasie czy wydania niskonakładowe.
Stanisław Lem urodził się 12 września 1921 roku we Lwowie, zmarł 27 marca 2006 roku w Krakowie. Był pisarzem, futurologiem i filozofem, autorem takich dzieł jak Solaris, Cyberiada, Bajki robotów, Kongres futurologiczny czy Głos Pana. Jego twórczość łączyła elementy science fiction z refleksją filozoficzną, ironią i głęboką analizą kondycji człowieka w świecie zdominowanym przez technologię. Książki Lema zostały przetłumaczone na ponad 40 języków i sprzedane w milionach egzemplarzy, czyniąc go jednym z najważniejszych polskich autorów XX wieku.
